5
autor: Grzegorz
Maurycy August Beniowski, Móric Benyovszky, Maurice Auguste de Benyowsky; (ur. 20 września 1746, zm. 23 maja 1786 na Madagaskarze) – polski podróżnik pochodzenia węgierskiego, konfederat barski w wyniku czego deportowany na Kamczatkę z której zorganizował ucieczkę statkiem, żołnierz, awanturnik, kosmopolita, autor głośnych pamiętników w których jednak podaje wiele informacji niezgodnych z ustalonymi później faktami z jego życia (poczynając od daty urodzenia: 1741).
Maurycy Beniowski związany był z trzema narodami: węgierskim, polskim i słowackim. Wielokrotnie deklarował się jako Polak, czym po wielokroć dał wyraz w ciągu swojego burzliwego życia.
Urodził się w Verbó (dziś słowackie miasteczko Vrbové) koło Trnavy u podnóży Małych Karpat, wówczas część Węgier, jako syn Samuela Beniowskiego, pułkownika 9 pułku huzarów węgierskich i baronówny Anny Róży Révay, 1o voto Pestvarmegyei. Miał 13 rodzeństwa, w tym 3 przyrodnie siostry z pierwszego małżeństwa matki i jedną siostrę z pierwszego małżeństwa ojca. W dzieciństwie (w 1752) prawdopodobnie złamał nogę, na którą utykał już do końca życia. W latach 1759-1760 był uczniem Scholarum Piarum (gimnazjum ojców pijarów) w miejscowości Święty Jur niedaleko Bratysławy. Od śmierci matki w lipcu 1760 r. do 1762 przebywa w rodzinnym majątku w Verbó, opiekując się młodszym rodzeństwem. Od śmierci ojca w 1762 do 1764 nie ma o Maurycym praktycznie żadnych informacji. Wiadomo, że toczył w tym czasie spory o spadek po swej matce ze swoimi starszymi przyrodnimi siostrami, że zmienił wyznanie (z katolickiego na luterańskie). Nie ma natomiast żadnych dowodów, by w tym czasie służył w armii austriackiej.
20 kwietnia 1768 we wsi Wielkanoc na terenie Polski, niedaleko Miechowa (gm. Gołcza) w miejscowym zborze luterańskim zawarł związek małżeński z Anną Zuzanną Hönsch ze Spiskiej Soboty.
W 1768 dołączył do polskiej konfederacji barskiej. Schwytany przez Rosjan został zesłany najpierw do Kazania, a potem do Bolszerecka na Kamczatce. Tam zorganizował spisek, w wyniku którego zesłańcy opanowali miasto, a następnie statek "Św. Piotr i Paweł", którym spiskowcy uciekli z Kamczatki.
Po długiej tułaczce wzdłuż Aleutów, północnej Kalifornii i Japonii we wrześniu 1771 dotarł statkiem do Makau. Sprzedawszy skóry, futra i sam statek, opuścił Makau i w lipcu 1772 przybył do Paryża. Swoją historią zadziwił dwór króla Ludwika XV.
Zaciągnął się do wojska francuskiego i służył jako podpułkownik. W 1773 rząd Francji wysłał go z misją zdobycia nowych krain na wschodzie. Dopłynął na Madagaskar, gdzie przyjęto go bardzo ciepło. 10 października 1776 obwołany przez tubylców królem (ampansakebe) wyspy. W tym samym roku powrócił do Francji, by przedstawić rządowi swe plany wykorzystania nowego lądu, ale nie uzyskał poparcia. Przeszedł więc do służby w wojsku austriackim jako pułkownik, ale i tam nie zagrzał miejsca. Według niektórych biografów, w 1779 przybył do Ameryki Północnej i starał się o przyjęcie do wojska amerykańskiego powołując się na rodzinne koneksje z Kazimierzem Pułaskim, który właśnie poległ pod Savannah; proponował też zajęcie Madagaskaru i użycie wyspy jako bazy przeciwko Anglii, a gdy odrzucono jego plany, powrócił na Węgry. Bardziej prawdopodobnym jest, że Maurycy przebywał w tym czasie w swym majątku we wsi Bečkovská Veska, a w Ameryce był jego młodszy brat, Franciszek Serafin.
Pozostawał w bliskich kontaktach z Benjaminem Franklinem, ambasadorem Stanów Zjednoczonych w Paryżu. W 1782 rzeczywiście gościł w Stanach Zjednoczonych, ale odrzucono tam jego śmiałe plany.
W czerwcu 1785 przypłynął po raz ostatni na Madagaskar. Opanował francuską faktorię handlową w Zatoce Antongilskiej i stolicę kraju, wybudował kilka fortów, ale zginął w potyczce z Francuzami 23 maja 1786.
Napisał po francusku pamiętniki pt.: Historia podróży i osobliwych zdarzeń..., które szybko zostały przetłumaczone na kilka języków: 1790 wydanie angielskie i niemieckie, 1791 - francuskie, holenderskie i szwedzkie, wydanie polskie 1797, 1802, słowackie 1808. Bohater wielu utworów literackich, m.in. Juliusza Słowackiego (poemat Beniowski, 1841) oraz Wacława Sieroszewskiego (dylogia Beniowski, 1916)
Potomkowie Beniowskiego żyją podobno w Europie i Stanach Zjednoczonych. Jego imię nosi jedna z głównych ulic Antananarywy, stolicy Madagaskaru.
Nazwisko Maurycego Beniowskiego nosi jeden z najbardziej efektownych motywów matowych w szachach, mat Beniowskiego.
CAŁOŚĆ POWYŻEJ TO CYTAT Z WIKIPEDII
ALE NIE WIDZĘ W NIM NIEŚCISŁOŚCI I PRZEKŁAMAŃ
WIĘC WKLEJAM BO SAMEMU NIE CHCIAŁO MI SIĘ PISAĆ
"Poglądy Beniowskiego wyprzedzały epokę, a obejście się jego z Malgaszami było światlejsze i sprawiedliwsze niż obejście innych Europejczyków, którzy przybywali na tę wyspę" ”
— W. Ellis w pracy "Trzy podróże na Madagaskar
Ostatnio zmieniony 27 cze 2010, 10:20 przez
Grzegorz, łącznie zmieniany 1 raz.
JATAGANIE - ZDRÓWKA ŻYCZĘ !!!!!