Kult lunarny (od łac. luna – "księżyc") – jedna z form kultów uranicznych polegająca na oddawaniu czci Księżycowi, zjawiskom zaćmień Księżyca, fazom Księżyca jako przejawom sacrum.
Kult lunarny ukształtował się prawdopodobnie w okresie matriarchatu. Wielu religioznawców uważa, że to jeden z najstarszych kultów w historii religii. Jego powszechność sprawiła, że niektórzy badacze uznali mity lunarne za podstawę wszelkiej mitologii i religii. Założenie to stanowi podstawę panlunaryzmu.
Kulty lunarne są jednymi z najstarszych form kultu religijnego na świecie. Dowodzi tego choćby przedstawienie symbolu półksiężyca w dłoni tzw. Wenus z Laroussel z późnego paleolitu.
Z kultem lunarnym związana jest liczba 7. Kult ten jest ściśle związany z pierwiastkiem żeńskim, w chrześcijaństwie księżyc symbolizuje matkę bożą.
Miesiąc księżycowy trwa 7 x 4 czyli 28 dni.
Ponieważ 28 dni trwa okres u dziewczynek Księżyc związany jest z menstruacją, dziewictwem (dziewczynki w ciąży nie mają okresu), kolorem czerwonym (księżyc robi się czerwony przy zaćmieniu) i z różnymi kobiecymi rzeczami typu wróżbiarstwo, czary... etc.
Ślady najstarszego życia duchownego pozostawił po sobie neandertańczyk. Prawdopodobnie życie duchowe związane było z magią i kultami religijnymi. Rozwinięty był kult lunarny (związany z fazami księżyca), przykładem tego kultu był sposób grzebania zmarłych. Kultem lunarnym był także kult życia i płodności. Przykładme tego były figurki zwane "Wenus", występujące we wszystkich rejonach świata
Terminy obchodów kultowych także były wyznaczane przez fazy Księżyca. Kalendarz księżycowy stosowany jest do tej pory przez niektóre ludy zbieracko-łowieckie. Dawni Germanie poszli dalej - mierzyli czas według nocy. Ślady takiego mierzenia czasu zachowały się w tradycjach europejskich.
Chrześcijanie obchodzą święta, w których noc jest ważniejsza od dnia: Boże Narodzenie, Wielkanoc, Zielone Świątki[potrzebne źródło]. Nadal też przy wyznaczaniu części z tych świąt uwzględnia się także fazę Księżyca (tak jest w przypadku Wielkanocy oraz zależnych od niej świąt ruchomych).
Prawdopodobnie szabat pierwotnie wywodził się od świąt związanych z pełnią Księżyca. Ściśle z fazami Księżyca wiążą się wszystkie najważniejsze święta hinduizmu (bazą kalendarza sakralnego Indii jest sztuczna jednostka czasu tithi – dnia księżycowego = 1/30 miesiąca księżycowego.
Bóstwa lunarne w licznych religiach plemiennych uznawano za stwórców świata i ludzi (np. bóg Arebati u Pigmejów, bogini Ataentsic u Irokezów) bądź bóstwa naczelne (np. bóg Alignak u Eskimosów z Alaski).
Wiele mitów związanych z kultem lunarnym wyjaśnia cykliczne zmiany Księżyca – jego umieranie (nów) i odradzanie się. Stąd przypuszczenie, iż motyw boga, który umiera i zmartwychwstaje ma właśnie lunarne korzenie.
Zjawisko nowiu oraz zaćmień Księżyca często wiąże się w mitach z istnieniem potworów, które pożerają Księżyc (np. indyjski demon Rahu lub nordycki wilk Hati. W niektórych wierzeniach interpretowane są także plamy widoczne na tarczy księżyca (np. w mitologii ormiańskiej).
Księżyc przyciąga uwagę swoim rytmem stawania się, rodzenia i umierania – wydaje się podlegać tym samym uniwersalnym prawom co człowiek. Prawdopodobnie ta cecha sprawiła, że Księżyc stał się tak powszechnym przedmiotem refleksji religijnej.
Owa cykliczność sprawiła, że Księżyc utożsamiono z wszelkimi rytmami życia (por. nordyckie Norny), zmiennością, a co za tym idzie z wszelkimi sferami, którymi kieruje prawo cyklicznego stawania się: wodami, deszczem, roślinnością, wegetacją, urodzajem, losem, czasem, dwoistością życia i śmierci (co odzwierciedlała pełnia i nów), niekiedy ze światem pozagrobowym.
Stąd już nie daleko do interpretacji cykliczności jako związanej z płodnością – żeńskim bóstwom Księżyca przypisuje się zarówno dziewictwo, jak i płodność (tak jest m.in. w przypadku Artemidy). Męskie bóstwa Księżyca często łączy się z symbolami potencji i płodności (np. Sina łączono z bykiem), choć bywa, że przedstawia się ich jako starców.
Fazy Księżyca pozwalają mierzyć czas konkretny (w przeciwieństwie do czasu astrologicznego), czas "żywy" (jakby to określił Eliade), który wiąże się np. z deszczem, przypływami, zasiewami lub cyklem menstruacyjnym. W konsekwencji wiele zjawisk z różnych sfer związanych z wpływem Księżyca powiązano ze sobą, uznano je za równoważne. W związku z powyższym już od neolitu ta sama symbolika obejmuje Księżyc, wody, deszcz, płodność kobiet (przede wszystkim) i zwierząt, roślinność, pośmiertny los człowieka oraz obrzędy wtajemniczenia.
Mniej więcej tyle udało mi się znaleźć. Żadnych symboli związanych z tym kultem, opisów obrzędów niestety nie udało mi się odszukać. Gdyby ktoś był w stanie bardziej rozwinąć ten fascynujący temat byłbym bardzo wdzięczny
